Tổng quan
Béo phì ở trẻ em là một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng liên quan đến việc có quá nhiều mỡ cơ thể ngay từ khi còn nhỏ. Cân nặng thừa thường bắt đầu dẫn trẻ em đến các vấn đề sức khỏe khác như tiểu đường và huyết áp cao. Béo phì ở trẻ em cũng có thể dẫn đến sự tự ti và trầm cảm.
Các triệu chứng của béo phì ở trẻ em không đơn giản hay chỉ dựa vào vẻ ngoài của trẻ. Và có nhiều yếu tố có thể góp phần gây ra tình trạng này. Một số yếu tố có thể thay đổi được trong khả năng của gia đình, chẳng hạn như thói quen ăn uống và hoạt động thể chất. Nhiều yếu tố khác không thể thay đổi, như các yếu tố liên quan đến gen và hormone.
Bạn có thể giúp quản lý hoặc ngăn ngừa béo phì ở trẻ em bằng cách cho cả gia đình ăn các bữa ăn và bữa phụ cân bằng thường xuyên. Nó cũng giúp nếu cả gia đình duy trì một lối sống năng động. Các bước như vậy giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ bây giờ và trong tương lai.
Triệu chứng
Các triệu chứng của béo phì ở trẻ em không rõ ràng. Không phải tất cả trẻ em có cân nặng thừa đều bị béo phì. Một số trẻ có khung xương lớn hơn mức trung bình. Và việc trẻ em có thể mang một lượng mỡ cơ thể khác nhau ở các giai đoạn phát triển là điều bình thường. Vì vậy, bạn có thể không biết liệu cân nặng có là vấn đề hay không chỉ dựa vào vẻ ngoài của con bạn.
Một phép đo gọi là chỉ số khối cơ thể (BMI) giúp các chuyên gia y tế kiểm tra tình trạng thừa cân và béo phì. BMI của trẻ em được tính dựa trên cân nặng và chiều cao của trẻ so với các trẻ khác cùng độ tuổi và giới tính, sử dụng biểu đồ phát triển. Hãy nói chuyện với chuyên gia y tế của trẻ để hiểu cách BMI của con bạn phù hợp với các yếu tố khác liên quan đến sức khỏe của trẻ. Ví dụ, các mẫu phát triển, thói quen ăn uống và hoạt động, căng thẳng, giấc ngủ và tiền sử gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe. Các xét nghiệm khác cũng có thể giúp chuyên gia y tế của con bạn xác định liệu cân nặng của con có thể gây ra các rủi ro sức khỏe không.
Khi nào cần gặp bác sĩ
Nếu bạn lo lắng rằng con mình đang tăng cân quá mức, hãy trò chuyện với chuyên gia y tế của trẻ. Hãy đi khám ngay nếu con bạn có bất kỳ triệu chứng nào dưới đây:
- Đau đầu kéo dài lâu.
- Huyết áp cao.
- Khát nước cực kỳ và tiểu nhiều lần.
- Thở dừng và bắt đầu nhiều lần trong khi ngủ.
- Tăng trưởng kém so với các trẻ cùng độ tuổi và giới tính.
Nguyên nhân
Béo phì ở trẻ em là một tình trạng phức tạp. Có nhiều yếu tố có thể góp phần gây ra nó. Bao gồm:
- Yếu tố di truyền và hormone.
- Tiếp cận thực phẩm.
- Căng thẳng.
- Giấc ngủ.
- Yếu tố xã hội và kinh tế.
- Thói quen ăn uống và hoạt động thể chất.
Các yếu tố nguy cơ
Nhiều yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng béo phì ở trẻ em. Một số yếu tố có thể thay đổi trong khả năng của gia đình bao gồm:
- Thói quen ăn uống: Thường xuyên ăn các thực phẩm có nhiều đường bổ sung, chất béo bão hòa hoặc natri có thể khiến trẻ tăng cân. Các thực phẩm này bao gồm thức ăn nhanh, bánh ngọt và đồ ăn vặt từ máy bán hàng tự động. Kẹo và món tráng miệng cũng có thể gây tăng cân, cũng như đồ uống có đường như nước ngọt, nước trái cây và nước uống thể thao. Những loại thực phẩm và đồ uống này có mặt ở khắp nơi và được thiết kế để hấp dẫn vị giác. Tuy nhiên, hãy ăn hoặc uống chúng một cách từ từ và chú ý đến từng miếng ăn hoặc ngụm uống. Đồng thời, hãy chú ý đến kích thước khẩu phần được ghi trên nhãn, không ăn quá mức đó trong một lần.
- Không đủ vận động: Trẻ em không đủ hoạt động thể chất hàng ngày dễ có nguy cơ tăng cân. Hãy khuyến khích trẻ vận động ít nhất 60 phút mỗi ngày. Quá nhiều thời gian không hoạt động cũng góp phần gây tăng cân. Ví dụ, ngồi xem TV, chơi game video hoặc sử dụng mạng xã hội là những hành động ít vận động. Nếu trẻ từ 2 tuổi trở lên, hãy cố gắng giới hạn thời gian sử dụng màn hình không phục vụ học tập trong ngày ở mức không quá hai giờ.
- Yếu tố tâm lý: Căng thẳng cá nhân và gia đình có thể làm tăng nguy cơ béo phì ở trẻ. Căng thẳng kéo dài có thể khiến cơ thể sản xuất một lượng hormone cao, chẳng hạn như cortisol. Mức cortisol cao có thể gây cảm giác đói nhiều hơn và kích thích cơn thèm những thực phẩm có nhiều chất béo và đường bổ sung.
- Một số loại thuốc: Một số loại thuốc kê đơn có thể làm tăng nguy cơ béo phì, chẳng hạn như prednisone, lithium, amitriptyline và nhiều loại thuốc khác.
- Các yếu tố khác: Các yếu tố gia đình, di truyền và hormone, cũng như các yếu tố xã hội và kinh tế, cũng có thể góp phần vào tình trạng béo phì.
Biến chứng
Béo phì ở trẻ em thường gây ra các vấn đề sức khỏe được gọi là biến chứng. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, xã hội và tinh thần của trẻ.
- Biến chứng thể chất:
- Tiểu đường loại 2.
- Cholesterol cao và huyết áp cao.
- Đau khớp.
- Các bệnh về hô hấp như hen suyễn và ngưng thở khi ngủ.
- Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
- Biến chứng xã hội và tâm lý: Trẻ bị béo phì có thể bị bạn bè chế giễu hoặc bắt nạt, dẫn đến mất tự tin. Trẻ cũng có nguy cơ cao mắc trầm cảm, lo âu và các rối loạn ăn uống.
Phòng ngừa
Để giúp ngăn ngừa béo phì ở trẻ em, hãy thực hiện các bước sau:
- Làm gương mẫu tốt: Cùng gia đình ăn uống lành mạnh và duy trì hoạt động thể chất thường xuyên. Điều này giúp mọi người đều có lợi và không ai cảm thấy bị cô lập.
- Cung cấp bữa ăn cân bằng: Hãy đảm bảo bữa ăn có đầy đủ trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt và protein như thịt nạc, gia cầm, hải sản và đậu.
- Giới hạn thời gian màn hình: Không để gia đình xem TV trong khi ăn và khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động không liên quan đến màn hình.
- Cung cấp phần thưởng không phải là thức ăn: Thay vì hứa sẽ cho trẻ ăn vặt khi có hành động tốt, hãy khuyến khích các hoạt động vui chơi như cùng chơi trò chơi hoặc đi công viên.
- Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc: Giấc ngủ không đủ có thể làm tăng nguy cơ béo phì.
